Aktualność "VAT przy bezpłatnej pomocy prawnej"

To, że nieodpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, w tym również usług pomocy prawnej co do zasady nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT wynika a contrario z brzmienia art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

Jednak nieodpłatne świadczenie usług może być na gruncie tej ustawy uznane za odpłatne świadczenie usług i podlegać opodatkowaniu VAT. Opodatkowaniu podlega odpłatne świadczenie usług na terytorium Polski, które jest realizowane przez podmiot w ramach samodzielnie wykonywanej działalności gospodarczej, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT. Zgodnie z art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT za odpłatne świadczenie usług uznaje się również nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Jeżeli podatnik udziela bezpłatnych porad prawnych, które nie wpisują się w cel prowadzonej przez niego działalności, czynności takie podlegają opodatkowaniu, nie oznacza to jednak obciążenia w każdym przypadku. Aby podatek został w takim przypadku naliczony podatnik musiałby ponieść koszty w związku ze świadczeniem tych czynności. W praktyce oznacza to, że prawnik, który prowadzi działalność jednoosobowo, nie naliczy podatku od bezpłatnej usługi, gdyż nie ponosi w związku z jej świadczeniem z reguły żadnych kosztów.

Mogą również wystąpić przypadki, gdy podmiot nie działa w charakterze podatnika podatku VAT, a więc nie ma przesłanek do uznania tego rodzaju czynności za świadczenie podlegające opodatkowaniu tym podatkiem. Chodzi np. o nieodpłatną pomoc prawną świadczoną we własnym imieniu przez prawników na etatach, którzy poza tą nieodpłatną działalnością nie wykonują innych czynności poza etatem.

Z uwagi na różnorodność stanów faktycznych mogących wystąpić w praktyce, prawnicy, którzy mają wątpliwości co do kwalifikacji dla potrzeb VAT wykonywanych przez siebie nieodpłatnych czynności, mogą na podstawie art. 14b Ordynacji podatkowej zwrócić się o wydanie interpretacji indywidualnej.